اخبار سایت

در یک برنامه پژوهشی که توسط دکتر پیمان دوستی، نرگس حسینی نیا، پگاه دوستی و شبنم دوستی بر روی ۹۷ نفر از بهبودیافتگان بیماری مربوط به ویروس کرونا (کووید-۱۹) صورت گرفت، مشخص گردید که برخی آثار روانشناختی ابتلا به ویروس کرونا تا دست کم چندماه پس از بهبودی نیز باقی خواهد ماند.

مشارکت کنندگان در این مطالعه به سه گروه ۱) افراد بدون مشکلات تنفسی و بدون نیاز به بستری، ۲) افراد دارای مشکلات تنفسی اما بدون نیاز به بستری، و ۳) افراد دارای مشکلات تنفسی و بستری شده، تقسیم شدند. یافته ها نشان داد دو گروهی که بیماری را به شکل شدیدتر تجربه کرده بودند، حتی چندماه پس از بهبودی نیز، فاجعه پنداری بیشتری را نسب به گروهی که بیماری را به شکل خفیف تجربه کرده بودند، از خود نشان دادند. دیگر یافته این مطالعه نشان داد هر سه گروه بدون تفاوت معنادار، استرس ادراک شده بالاتری نسبت به جمعیت عمومی دست کم تا چند ماه پس از بهبودی از خود نشان دادند. این یافته ها بیان گر این است که احتمالا آثار روانشناختی ابتلا به ویروس کرونا طولانی مدت باشد.

برای دریافت فایل کامل این مقاله، اینجا را کلیک کنید

چنانچه می خواهید به این نتایج در مقاله خود استناد کنید، می توانید به شکل زیر رفرنس دهید:

Dousti P., Hosseininia N., Dousti P. & Dousti S. (2021). Comparison of Catastrophizing and Perceived Stress in Three Groups of COVID-19 Patients Recovered. International Journal of Indian Psychology, ۹(۲), ۵۴۰-۵۴۶٫

Dousti P., Hosseininia N., Dousti P. & Dousti S. (2021). Comparison of Catastrophizing and Perceived Stress in Three Groups of COVID-19 Patients Recovered. International Journal of Indian Psychology, ۹(۲), ۵۴۰-۵۴۶٫ DIP:18.01.056.20210902, DOI:10.25215.0902.056

زمانی که یک هنرپیشه به کرونا مبتلا می شود، علاوه بر اقشار مختلف مردم، هنرمندان بیش از همه احساس همدردی کرده و به فرد مبتلا آرامش و امنیت هدیه می کنند، وقتی پرستاری به عنوان مدافعان سلامت، به این ویروس مبتلا می شود یا جان خود را از دست می دهد، جامعه پزشکی بیش از همه در این درد خود را سهیم می داند، سهیم دانستن خود در غم و ناراحتی هم گروه ها، تاثیر بسزایی در تحمل درد و رنج فرد آسیب دیده دارد، این نکته همان اصلی است که در روانشناسی اجتماعی مطرح است و  دکتر پیمان دوستی  روانشناس ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۰ در گفتگو با ایرنا به انجام آن در سطح جامعه تاکید کرد.

وی در گفت وگو با ایرنا تصریح می کند: در روانشناسی اجتماعی احتمال  اینکه در شرایط بحرانی و خاص افراد هم گروه به یکدیگر بیشتر کمک کنند خیلی بالاست. برای مثال وقتی اتفاقی برای یک هنرپیشه بیفتد اولین گروهی که به وی کمک می کند، بدون شک جامعه هنرپیشگان خواهد بود تا افراد دیگر.  

دوستی در خصوص بی تفاوتی افراد جامعه در وقوع رویدادها و کمک نکردن در برخی پیشامدها تاکید می کند: در برخی موارد ما با رویدادهایی مواجه می شویم که دیگران نیازمند کمک هستند و بنا به شرایطی ممکن است ما دست به کمک کردن بزنیم یا اینکه بی تفاوت از کنار آنها عبور کنیم. اصطلاح کمک کردن در خصوص اعمالی استفاده می شود که هیچ سود مستقیمی به فرد کمک کننده نمی رساند. در واقع فرد خیر و کمک کننده برای رفاه فردی دیگر، با ملاحظه ای غیر خودخواهانه این کار را انجام می دهد و اقدام به کمک کردن می کند.

این روانشناس می گوید: به طور معمول زمانی که اتفاقی غیر عادی رخ می دهد، برخی عوامل بیرونی و درونی بر رفتار ما جهت کمک کردن اثر می گذارند. اینکه فردی خود مسئول و باعث آن پیشامد بوده  یا نه، میزان محبوبیت یا جذابیت فردی که برایش مشکل پیش آمده در نظر افراد، اینکه فرد نیازمند کمک را در گروه خودی طبقه بندی می کنیم یا نه، اینکه آن فرد چقدر ارزش ها و عقایدش شبیه ما باشد و… همه این معیارها در کمک کردن ما به دیگران اهمیت دارد.  

دوستی با بیان اینکه گاهی نیز هیجانی تصمیم می گیریم و همین حالت در رفتار ما برای کمک کردن و نکردن به فرد گرفتار اثر می گذارد،  ادامه می دهد: در برخی مواقع، قرار داشتن در حالت هیجانی مثبت، احتمال رفتار کمک کردن ما را افزایش می دهد. در عین حال تحت شرایطی معین ممکن است خلق خوش، رفتار جامعه پسند ما را کاهش هم دهد. برای مثال ممکن است در شرایط خلق بسیار بالا، شرایط اضطراری را، غیر اضطراری ارزیابی کنیم.

وی خلق منفی را در کمک کردن به دیگران یا کمک نکردن، موثر دانسته و می گوید: مثلا تصور کنید فردی خلق پایینی دارد و با انجام رفتار جامعه پسند سعی دارد خلق خود را افزایش دهد یا بالعکس در حالت خلق پایین حس و حال کمک کردن به دیگران را ندارد.   پخش مسئولیت نیز ممکن است از عواملی باشد که احتمال رفتار جامعه پسند و کمک کردن ما به دیگران را در برخی مواقع کاهش دهد. برای مثال حادثه ای پیش آمده و در جریان آن خیلی ها برای کمک پیش قدم می شوند. در این حالت تعداد زیاد افراد کمک کننده باعث می شود من نوعی از کمک پا پس بکشم. در واقع شاید یکی از علت بی تفاوتی برخی  از افراد هنگام پیشامد حادثه این باشد که جمعیت زیادی برای کمک حضور پیدا کرده و آنها  که آنها با این تفکر که حتما کسی به غیر از من برای کمک کردن پیدا می شود، دست از کمک بکشند.  

این روانشناس ادامه می دهد: در وقوع پیشامد وقتی تعداد افراد کمتر باشد، این احتمال که تعداد بیشتری برای کمک کردن پیش قدم شوند بیشتر می شود زیرا مسئولیت پخش نمی شود. گاهی حس نوعدوستی و هم حسی، از عوامل دیگری است که می تواند احتمال رفتار کمک کردن ما را افزایش دهد. یعنی فرد کمک کننده، حس و حال فرد نیازمند به کمک را درک و احساس می کند و در نهایت برای کمک کردن به وی اقدام می کند.  

دوستی همچنین با بیان اینکه برخی ویژگی های شخصی نیز ممکن است در تعیین اینکه آیا ما دست به رفتار جامعه پسند بزنیم یا خیر اثر دارد، می گوید:  برای مثال، باور به یک جهان عادل یا احساس مسئولیت اجتماعی نیز از این دست ویژگی ها هستند. برخی محققان و روانشناسان اجتماعی معتقدند، مواردی شامل انگیزش و اخلاق مانند کمال اخلاقی یا ریاکاری اخلاقی نیز می تواند موجب افزایش رفتارهای جامعه پسند و کمک کردن به دیگران شوند.

این روانشناس حتی گروه بندی را نیز از عوامل مهم کمک کردن  یا نکردن افراد به یکدیگر دانسته و ادامه می دهد: در روانشناسی اجتماعی بحثی با عنوان «گروه ما» و «گروه آنها» وجود دارد. اینکه ما چقدر آدم ها را در دسته بندی گروه خود قرار می دهیم  اهمیت دارد. مثلا اینکه وقتی من یک نفر را هم تیمی و هم گروهی خودم می دانم احتمال بیشتری دارد که به وی کمک کنم نسبت به یک نفری که در همگروهی من قرار ندارد. برای مثال وقتی اتفاقی برای هنرمندی رخ می دهد بیشترین حمایت از سوی کدام گروه از وی صورت می گیرد؟ بدون شک گروه هنرمندان هستند. البته گاهی افراد به خاطر حس نوعدوستی اقدام به کمک می کنند که این موضوعش از گروه ما و آنها جدا است.

از: فاطمه شیری

دکتر پیمان دوستی ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ با تعریف خودکشی به عنوان «هر نوع اقدام به دست خود برای پایان دادن فوری یا تدریجی زندگی که امروزه ۱.۵ درصد از مرگ و میرهای جهان به این دلیل اتفاق می افتد» به خبرنگار ایسنا گفت: به طور کلی در بحث خودکشی مفاهیم مختلفی وجود دارد که این مفاهیم با یکدیگر متفاوت هستند. برای مثال، خودکشی کامل و موفق، افکار خودکشی، برنامه خودکشی، اقدام به خودکشی، تهدید به خودکشی، ژست خودکشی و رفتارهای خودتخریبی از جمله این مفاهیم هستند و صرف نظر از خودکشی کامل و موفق که زندگی فرد پایان یافته است و دیگر کاری از دست کسی بر نمی آید، هر یک از دیگر مفاهیم نیازمند مداخلات خاص مربوط به خود هستند.

به گفته‌ی این روانشناس، خودکشی و تمام مفاهیم مربوط به آن، دارای عوامل پرخطری است که برخی از عوامل با اختلالاتی همراه بوده و برخی صرفاً ناشی از برخی فشارها هستند. عوامل پرخطر خودکشی شامل افسردگی اساسی (خصوصا افسردگی همراه با اضطراب)، احساس‌های طردشدگی، بی‌کَسی، و ناامیدی، مصرف مواد و الکل، اختلالات شخصیت، اسکیزوفرنی، حملات وحشتزدگی، استرس پس از ضربه، اختلال دوقطبی، فقدان و از دست دادن، سابقه اقدام به خودکشی قبلی (یا افکار خودکشی قبلی) و عوامل موقعیتی مثل مشکلات شغلی، تحصیلی و خانوادگی است.

وی درباه‌ی عوامل تاثیرگذار بر وقوع خودکشی در دوران پاندمی، گفت: یافته‌های پیشین از تحقیقات صورت گرفته در دوران پاندمی کرونا نشان می‌دهد که در این دوران اختلال سازگاری حدود ۲۲ درصد افزایش یافته است که این امر ممکن است به دلیل تغییر شرایط زندگی، شغلی و تحصیلی باشد. از سوی دیگر سایر پژوهش‌های صورت گرفته خبر از افزایش اختلالات افسردگی، اضطرابی و استرس پس از ضربه می‌دهند که همه این موارد جزء عوامل پر خطر خودکشی محسوب می‌شوند. به زبانی ساده تر، شرایط پاندمی از یک سو برای برخی افرادی که قبلا در معرض عوامل پر خطر خودکشی نبودند، این عوامل را ایجاد کرده است و برای افرادی که از پیش با عوامل پرخطر مربوط به خودکشی روبرو بوده اند، ریسک انجام رفتارهایی چون اقدام به خودکشی را بالاتر برده است.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: از جمله برخی نشانه‌های هشدار دهنده‌ای که اطرافیان می‌توانند به آنها توجه کنند و آنها را جدی بگیرند. مواردی شامل تغییر در عادت‌های خواب و خوراک، کناره‌گیری از دوستان، اطرافیان و فعالیت‌های روزمره، احساس گناه، رفتارهای خشونت‌آمیز توام با طغیان و فرار از منزل، مصرف مواد و الکل، بی‌توجهی به سر و وضع خود، بخشش‌های ناگهانی اموال، شاد شدن ناگهانی پس از یک دوره طولانی غمگینی، تغییرات قابل ملاحظه شخصیتی و بی‌حالی همیشگی و مشکل در حفظ تمرکز است.

دوستی در پایان با بیان این که «برخی عوامل وجود دارد که می‌تواند برای فرد به شکل یک محافظت کننده در برابر خودکشی عمل کند»، گفت: یکی از مهمترین عوامل، داشتن شبکه‌های اجتماعی و حمایتی است به طوری که فرد ارتباطات اجتماعی نزدیک و صمیمانه‌ای را تجربه کند. یادگیری مهارت‌های حل مساله و شیوه کارآمد برخورد با مسائل روانشناختی از دیگر عوامل محافظت کننده مهم است. در دسترس بودن روان شناس یا مشاور نیز یکی دیگر از عوامل محافظت کننده در برابر خودکشی محسوب می‌شود. دیگر عواملی که ریسک خودکشی را پایین می‌آورند، شامل متاهل بودن، فرزند داشتن، احساس امید و امنیت شغلی، باورهای مذهبی و دشواری در دست یافتن به وسایل کشنده است.

دبیر: رقیه‌السادات حسینی
خبرنگار: یگانه کربلایی

یک روانشناس با بیان اینکه آثار روانشناختی ابتلا به کووید ١٩ طولانی مدت است، گفت: مطالعه بر روی ۹۷ نفر از بهبودیافتگان کووید ۱۹ در کشور نشان داد افرادی که این بیماری را شدیدتر تجربه کرده بودند، تا چند ماه پس از بهبودی نیز نشخوار ذهنی، احساس درماندگی و فاجعه پنداری ناشی از کووید ۱۹ را تجربه می کردند.

تهران – ایرنا – یک روانشناس گفت: عدم مراجعه به بیرون از منزل به علت هراس از ابتلا به کرونا و نیز پرهیز بسیاری از فرزندان از دیدار والدین به خاطر انتقال ویروس به آنها، پدر و مادرهای سالمند را در وضعیت تلخی قرار داده و «آشیانه خالی» را برای آنها رقم زده است.

یک روانشناس گفت: هنگام انجام فعالیت‌ها ممکن است احساس‌های ناخوشایندی مانند ترس از شکست تا اضطراب برای شما به وجود آید. بدانید که هیچ راه آسانی وجود ندارد، پس پذیرای این احساس‌های ناخوشایند احتمالی باشید.

دکتر پیمان دوستی ۲۷ اسفند ۱۳۹۹ در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به احساسات ناخوشایندی که هنگام انجام کارها ایجاد می‌شوند و تاثیر آن بر اهمال کاری افراد اظهار کرد: برای مقابله با احساسات ناخوشایندی که هنگام انجام فعالیت‌ها ایجاد می‌شوند باید فضایی برای حضور آنها در ذهنتان ایجاد کنید و در عین حال بدون جنگیدن با این افکار و احساس ها، به چطور انجام دادن فعالیت هایتان متمرکز شوید.

یک روانشناس با اشاره به تاثیر زندگی بدون در نظر گرفتن ارزش‌‌ها در ایجاد ناامیدی، اظهار کرد: شاید بتوان گفت که به دلیل محدودیت هایی که در دوران پاندمی کرونا برای افراد ایجاد شده است، برخی از افرادی که صرفا هدف‌گرا زندگی می کردند و اکنون نمی توانند این اهداف را دنبال کنند، احساس های شکست بیشتری را نسبت به افرادی که ارزش مدار زندگی می کردند، تجربه می کنند.

دکتر پیمان دوستی مورخ ۷ بهمن ۱۳۹۹ در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه به طور مشخص تحقیقی در خصوص هدفمند یا ارزشمند زندگی کردن افراد در دوران پاندمی کرونا صورت نگرفته است، گفت: تحقیقات گذشته نشان می دهند صرفا بر اساس اهداف زندگی کردن و در نظر نگرفتن ارزش ها می تواند با ناکامی ها و احساس های شکست و ناامیدی هایی همراه باشد، در واقع افرادی که زندگی خود را بر اساس ارزش ها و نه هدف ها پایه گذاری می کنند، ممکن است راه های دیگری برای دنبال کردن ارزش های خود پیدا کنند.

این روانشناس ادامه داد: ارزش و هدف دو مفهوم متفاوت و در برخی موارد مرتبط به یکدیگر هستند. انگیزه را می توان نیروی برانگیزاننده رفتار تعریف کرد. ارزش ها، عمیق ترین خواسته های قلبی ما برای چطور پیوسته زندگی کردن مان می باشند. در واقع، ارزش نوعی از سبک زندگی ای است که می خواهیم داشته باشیم یا به زبانی دیگر، آنها خواسته های ما از خودمان هستند نه خواسته های ما از دنیا و دیگران.

وی افزود: ارزش ها مانند نوعی قطب نما به زندگی ما جهت می دهند و ما همیشه می توانیم در جهت این قطب نما حرکت کنیم. طبق این تعریف، ما هیچ وقت به ارزش ها نمی رسیم، بلکه ما می توانیم تا همیشه در جهت آنها حرکت کنیم. برای مثال یک فرد می تواند همیشه در مسیر با سواد بودن حرکت کند و این موضوع ممکن است سبکی از زندگی او باشد. این امر در حالی است که هدف ها یک انتها دارند و ما می توانیم به آنها برسیم. در مثال ذکر شده، مدرک تحصیلی می تواند یک هدف باشد و فرد زمانی که مدرک تحصیلی را به دست آورده است دیگر به اتمام آن هدف رسیده است و هدف دیگری را جایگزین می کند.
به گفته دوستی برخی از اهداف، هدف های همسو با ارزش های ما هستند که ممکن است در طی کردن مسیر زندگی بر اساس ارزش هایمان محقق شوند. برای مثال اگر فردی ارزش با سواد بودن را در زندگی داشته باشد، هنگام طی کردن این مسیر ممکن است از مسیر هدفی به نام مدرک تحصیلی هم عبور کند، هر چند که هنوز ممکن است فرد بدون دریافت مدرک تحصیلی دانشگاهی هم بتواند در مسیر با سواد بودن حرکت کند.

وی همچنین گفت: بر اساس آنچه گفته شد، شاید بتوان انگیزه را به شکل حرکت در جهت ارزش ها تعریف کرد، چرا که دنبال کردن ارزش ها می تواند برای تحقق بخشیدن توانایی های بالقوه مان به ما کمک کند. هرچند که ارزشمند زندگی کردن و هدفمند زندگی کردن، هر دو می توانند مفید باشند، اما به نظر می رسد که ارزشمند زندگی کردن به معنای دنبال کردن عمیق ترین خواسته های قلبی مان برای آنچه می‌خواهیم در این دنیا به آن تبدیل شویم، از اهمیت بیشتری نسبت به دستاوردهای مبتنی بر اهداف برخوردار است.
وی معتقد است: زمانی که ما نمی توانیم ارزش های اصلی زندگی مان را شناسایی کنیم، مانند فردی می شویم که در بیابان، سرگردان به هر جهت نگاه می کنیم و هر بار مسیری را بدون اینکه حتی بدانیم به کجا می رویم طی می کنیم و اندکی بعد مسیرمان را تغییر می دهیم و دوباره این رویه ادامه پیدا می کند. ممکن است ما بارها و بارها اهدافی را برای خود ایجاد کنیم و به سمت آنها حرکت کنیم و حتی زمانی که به آنها می رسیم متوجه شویم این همان چیزی نبود که به دنبالش بودیم و چنین سردرگمی‌، ویژگی افرادی است که زندگی آنها صرفا بر مبنای دنبال کردن اهداف می گذرد و از قطب نمایی به نام ارزش های زندگی استفاده نمی کنند.

این روانشناس تصریح کرد: تعجبی ندارد که در چنین شرایطی ما دچار سردرگمی شویم و یا حتی از دستاوردهای بزرگ زندگی که به عنوان اهداف در نظر داشتیم هم احساس رضایت نکنیم. چرا که این اهداف، در مسیر ارزش های ما نبودند و بدون در نظر گرفتن ارزش هایمان به هر سو برای اهداف مختلف گام برداشته ایم.

وی در ادامه به راهکارهایی برای تشخیص ارزش‌های زندگی پرداخت و گفت: یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای یافتن ارزش‌های زندگی پاسخ به چند پرسش است. اگر بتوانم نامه ای از آینده دریافت کنم که در آن زندگی من در ابعاد مختلف روابط خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی و … ذکر شده باشد، ایده آلم این است که این شخصیت آینده من در ابعاد مختلف به چه شکل باشد؟.
دوستی گفت: ممکن است بخواهم فردی مهربان، با سواد، صمیمی و … باشم. آنچه دوست دارم در این نامه از من نوشته شده باشد، همان ارزش های اساسی من است که می خواهم سعی کنم در مسیر آنها قدم بگذارم. چنانچه نتوانم ارزش های اساسی زندگی ام را شناسایی کنم، ممکن است پوچی و بی معنایی، حتی در صورت به دست آوردن دستاوردهایی بزرگ، زندگی ام را فرا گیرد که این امر را در روانشناسی به عنوان یکی از مولفه های عدم انعطاف پذیری روانشناختی می شناسیم و تحقیقات از رابطه آن با بسیاری از مشکلات مرتبط با روان حکایت دارند.

به گفته یک روانشناس شیوع ویروس کرونا برای بسیاری از افراد با تجربه استرس همراه بوده است، به طوری که افراد در پاسخ به این استرس‌، ممکن است واکنش‌های هیجانی مختلفی نظیر نگرانی‌ یا اضطراب در خصوص سلامتی خود، عزیزان و حتی نارضایتی از تغییر سبک زندگی و شغلی از خود نشان ‌دهند. از سوی دیگر زمانی که میزان این نگرانی ها یا اضطراب‌های تجربه شده به گونه‌ای باشد که روند شغلی، تحصیلی و روابط بین فردی و اجتماعی افراد را تحت تاثیر قرار دهد، نیاز به دریافت کمک های روانشناختی حرفه‌ای نیز ضرورت می یابد.

دکتر پیمان دوستی ۲ آذر ۹۹ در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: اگر به هنگام تغییرات محیطی بدن ما نیاز به سازگاری مجدد با این تغییرات را پیدا کند، در اصطلاح می گوییم فشار روانی یا همان استرس به ما وارد شده است. شیوع ویروس کرونا نمونه‌ای از این تغییرات محیطی است که سبک زندگی ما را تغییر داده است و ما نیاز داریم تا خودمان را با این تغییرات سازگار کنیم. وی در ادامه به بیان شیوه‌های خودمراقبتی در جهت کاهش استرس‌ در ایام شیوع کرونا پرداخت و گفت: در گام نخست افراد باید سعی کنند تا حمایت‌های اجتماعی برای خود کسب کنند، بدین معنا که با افرادی بی‌آنکه مورد قضاوت و یا سرزنش قرار گیرند، در خصوص افکار و احساسات خود صحبت کنند. از سوی دیگر نکته مهم این است که افراد باید دست از سرزنش، قضاوت یا انتقاد کردن خودشان نیز بردارند. به گفته دوستی، زمانی که افراد به شیوه‌های مختلف مانند خود سرزنشی، خود انتقادی، یا خود قضاوتی به خود حمله می‌کنند، بدن‌شان در حالت جنگ یا گریز قرار می‌گیرد، یعنی مغز تفاوت میان خود انتقادی و خود سرزنشی و یا مواجهه با یک تهدید بیرونی واقعی را تشخیص نمی‌دهد و بدن درست به همان شکلی که اجدادمان هنگام رویارویی با یک تهدید عمل می‌کردند،  از پاسخ های جنگ یا گریز یکی را انتخاب می‌کند چراکه در این حالت تنها نکته مهم برای بدن، حفظ بقا و عبور از موقعیت تهدید است. همچنین این امر موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن‌ در مقابل بیماری می‌شود چراکه تنها به حفظ بقا در لحظه تهدید توجه دارد. وی ادامه داد: بنابراین افراد باید دست از سرزنش خود بردارند و توجه کنند که در حال تجربه هیجان‌های طبیعی انسان بودن‌ هستند و نیازی به تلاشی بی وقفه برای مبارزه با این هیجان‌ها ندارند. تحقیقات نشان می‌دهند، تلاش برای فرار از یک هیجان ناخوشایند بر شدت آن می افزاید و در مقابل راهبردهای پذیرش موجب کاهش آزارندگی آنها می شود. این روانشناس گفت: به نظر می رسد انسان‌ها از قسمت‌های مختلفی مانند یک خود مضطرب، یک خود عصبانی، یک خود غمگین، و یک خود شفقت ورز تشکیل شده اند. پرورش خود شفقت ورز موجب می‌شود تا سیستم تسکین دهنده و خشنودی ما فعال شود. در واقع تحقیقات نشان می‌دهند مغز ما نمی‌تواند تفاوت میان مورد شفقت ورزی واقع شدن از سوی دیگران و شفقت ورزی افراد به خود را تشخیص دهد. در هر دو صورت، هنگامی که مورد شفقت ورزی قرار می‌گیریم سیستم تسکین دهنده و خشنودی ما فعال می‌شود که در این هنگام استفاده از تمرین های توجه آگاهی (ذهن آگاهی) به طور چشم گیری می تواند موجب تجربه کمتر آزار دهندگی اضطراب شود. دوستی معتقد است که تمرینات توجه آگاهی باید هنگامی انجام شوند که بدن‌ در حالت آرامش نسبی قرار دارد. در واقع این تمرین‌ها برای آرام سازی نیستند بلکه برای توسعه قسمتی از مغز افراد کارایی دارند. درست همانطور که یادگیری شنا در دریای طوفانی ایده خوبی نیست، انجام این تمرینات در شرایطی که افراد سیل عظیمی از هیجان را تجربه می‌کنند نیز  مناسب نیستند. این روانشناس با بیان اینکه افراد باید هنگامی به انجام تمرینات توجه آگاهی بپردازند که  تنش کمتری را تجربه می‌کنند، افزود: اینگونه افراد می‌توانند از مهارت به دست آمده در شرایطی که در تنش بیشتری قرار دارند استفاده کنند. برای انجام این تمرینات باید ابتدا چشم‌های خود را ببندند و چند نفس عمیق بکشند. سپس به طور طبیعی نفس بکشند. سعی کنند همه توجه خود را روی ریتم نفس کشیدن خود معطوف کنند. با هشیاری کامل به این موضوع توجه کنند که قفسه سینه ‌شان با هر دم و بازدم چطور حرکت می‌کند. به گفته وی افراد باید در عین حال که نفس می‌کشند متوجه نفس کشیدن خود نیز باشند به طوری که گویی دو نفر هستند. سپس چند نفس عمیق بکشند و مجددا چشمان خود را باز کنند. دوستی در انتها گفت: این تمرین قسمت‌هایی از مغز را برای پاسخ مناسب به موقعیت پرورش می‌دهد. پس نکته کلیدی آن، انجام دادن هرچه بیشتر تمرین است. هرچقدر در طول روز بیشتر این تمرین را انجام دهند، نتایج سریع‌تر پدید می‌آیند. خبرنگار مینا عبادی دبیر سولماز خوان

یک روانشناس با اشاره به روی آوردن برخی روانشناسان به روانشناسی زرد گفت: با وجود تمام آسیب‌هایی که شبه‌علم یا علم زرد به افراد وارد می‌کند، متاسفانه امروزه به دلایل مختلف برخی از افراد که حتی تحصیلات دانشگاهی روانشناسی دارند هم به شبه‌علم روی آورده‌اند و به جای استفاده از روش‌های علمی مبتنی بر شواهد، از روش‌های غیرعلمی و مبتنی بر “به چیزهای خوب فکر کن”، “دنیا در دستان توست” و مواردی مشابه استفاده می‌کنند. هر چند که این موضوع آسیب‌زننده است، اما ممکن است به دلیل ناآگاهی مردم، خطاهای شناختی و بسیاری از موارد دیگر، بازار علم زرد داغ‌تر از روش‌های علمی مبتنی بر شواهد باشد.

دکتر پیمان دوستی ۲۸ آبان ۹۹ در گفت وگو با ایسنا درباره ویژگی های علم اظهار کرد: در علم، فارغ از هر گونه تعصب، می توان یافته ها را به چالش کشید و یافته های جدید را به یافته های قبلی اضافه کرد و در صورت لزوم یافته های قبلی را مردود اعلام کرد. این ویژگی همان چیزی است که به آن «ابطال پذیری» گفته می شود، یعنی یافته مطلقی وجود نخواهد داشت. همچنین ویژگی دیگر علم «آزمون پذیری» است، یعنی اگر ادعایی مطرح می شود، می تواند با روش های علمی یا آزمایشگاهی آنها را مورد آزمون قرار داد. «تکرارپذیری» ویژگی دیگر علم است بدین معنی که اگر دیگران هم روش های مورد ادعا را امتحان کنند، نتایجی مشابه به دست می آورند. همچنین علم ویژگی دیگری به نام «پایا بودن» دارد، بدین معنی که اگر پس از مدت زمانی باز هم ادعا مورد آزمون قرار گرفت، نتایج بازهم تکرار شوند. هرچند اینها فقط بخشی از ویژگی های علم است، اما دانستن همین ویژگی‌ها به تشخیص تفاوت‌های بین علم و شبه علم کمک می‌کند. وی افزود: شبه علم یا همان علم زرد، به باورها و ادعاهایی گفته می‌شود که با هیچ یک از ویژگی‌های علم همخوانی ندارد، افرادی که به آن باور دارند متعصبانه از باورهای خود دفاع می‌کنند و در عین حال این باورها و ادعاها نه قابل آزمودن با روش های علمی هستند، نه تکرار پذیر هستند و نه در بلند مدت پایایی دارند. طالع بینی، کف بینی، قانون جذب و برخی از سخنرانی‌های انگیزشی، نمونه‌های بارزی از شبه‌علم هستند. این مدرس دانشگاه با بیان این که «در برخی موارد شناسایی مرزهای بین علم و شبه علم به سختی امکان پذیر است» گفت: برای مثال یکی از نمونه‌های بسیار بحث برانگیز در این خصوص آزمون شخصیت MBTI است که هرچند تا کنون پژوهش‌های زیادی بر اساس آن انجام شده است، اما برخی یافته‌ها گواه از آن دارد که این ابزار پایایی لازم برای سنجش ویژگی های شخصیت را ندارد و افراد در بازه‌های زمانی مختلف، در پاسخ به این آزمون با ویژگی‌های شخصیتی مختلفی روبرو می‌شوند. این موضوع درحالی است که ما شاهد هستیم که علاقمندی افراد برای استفاده از این آزمون به منظور پیش بینی موفقیت شغلی، تحصیلی و … رو به افزایش است و با توجه به عدم پایایی کافی این ابزار که طی پژوهش‌های اخیر مشخص شده است، یعنی پاسخ به آزمون در بازه‌های زمانی مختلف نتایج متفاوتی در بر خواهد داشت، آسیب‌هایی به افراد وارد می‌شود. بر این اساس، توصیه منتقدین این است که در استفاده از این آزمون، جانب احتیاط رعایت شود. این روانشناس درباره روانشناسی شبه علمی و گستردگی آن، گفت: در این میان، روانشناسی نیز از گزند شبه علم در امان نمانده است و امروزه شاهد آن هستیم که روان شناسی علمی تلاش می‌کند تا میان روانشناسی علمی و شبه علم یا همان علم زرد تمایز قائل شود. با این حال، روانشناسی زرد یا شبه علمی در بین مردم به دلایل مختلف از محبوبیت بالایی برخوردار است. شاید بتوان به این نکته اشاره کرد که روانشناسی زرد مطالبی را بیان می‌کند که مردم دوست دارند آنها را بشنوند، فارغ از اینکه چقدر با واقعیت همخوان هستند یا خیر. روانشناسی زرد یا همان شبه علم، همیشه راه‌های آسان را پیشنهاد می کند و با جملات انگیزشی برای مدت کوتاهی، آنچه مردم می خواهند را به آنها می گوید. دوستی ادامه داد: نکته قابل تامل در این است که افراد، با اینکه به وضوح می‌دانند این روش‌ها در طولانی‌مدت اثربخش نیست، اما به دلیل پیامد کوتاه مدت که فرد در لحظه احساس بهتری دارد یا به زبان روانشناسی، تقویت منفی یا همان حذف محرک ناخوشایند دریافت می کند، این رفتار را ادامه می دهد و چرخه ادامه پیدا می کند. این امر در حالی است که ما می‌دانیم پروسه روان درمانی و مبتنی بر روش های علمی، فرآیندی طولانی مدت و در برخی شرایط دردناک است که در نهایت منجر به بازسازی شخصیت و رفع مشکلات مربوط به روان می شود، اما بازهم تاکید می کنم انسان همیشه به دنبال راهکارهای ساده است و شبه علم با روش های ساده، آنچه مردم می خواهند را به آنها می‌گوید. وی در پایان با اشاره به روی آوردن برخی روانشناسان به روانشناسی زرد تصریح کرد: با وجود تمام آسیب هایی که شبه علم یا علم زرد به افراد وارد می کند، متاسفانه امروزه به دلایل مختلف برخی از افراد که حتی تحصیلات دانشگاهی روانشناسی دارند هم به شبه علم روی آورده اند و به جای استفاده از روش های علمی مبتنی بر شواهد، از روش های غیر علمی و مبتنی بر “به چیزهای خوب فکر کن”، “دنیا در دستان توست” و مواردی مشابه استفاده می کنند. هر چند که این موضوع آسیب زننده است، اما ممکن است به دلیل ناآگاهی مردم، خطاهای شناختی و بسیاری از موارد دیگر، بازار علم زرد داغ‌تر از روش‌های علمی مبتنی بر شواهد باشد. دبیر رقیه‌السادات حسینی خبرنگار یگانه کربلایی